اکسیژن ساز یکی از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین تجهیزات پزشکی خانگی و بیمارستانی است، چون برای بیمارانی استفاده می‌شود که سطح اکسیژن خون آنها پایین است و نیاز به اکسیژن مداوم و پاک دارند. این دستگاه اگر به‌موقع سرویس نشود یا دچار خرابی پنهان شود، نه تنها کارایی آن کاهش پیدا می‌کند بلکه می‌تواند جان بیمار را نیز به خطر بیندازد. به همین دلیل شناخت علائم خرابی اکسیژن ساز و اینکه چه زمانی بهترین موقع برای سرویس دستگاه  اکسیژن ساز است اهمیت بسیار زیادی دارد.

در این مقاله به صورت کامل و دقیق تمام نشانه‌های خرابی، دلایل، روش تشخیص و بهترین زمان سرویس دستگاه اکسیژن ساز را بررسی می‌کنیم تا بتوانید مثل یک کارشناس حرفه‌ای از دستگاه خود مراقبت کنید و عمر آن را چند برابر افزایش دهید.

علائم خرابی اکسیژن ساز که حتما باید جدی گرفته شود

شناخت نشانه‌های اولیه خرابی دستگاه اکسیژن ساز باعث می‌شود قبل از اینکه دستگاه آسیب ببیند یا بیمار دچار کمبود اکسیژن شود، مشکل را شناسایی کنید. در ادامه مهم‌ترین علامت‌هایی که نشان می‌دهند دستگاه به سرویس یا تعمیر نیاز دارد را به‌صورت کامل توضیح می‌دهیم.

۱. صدای غیر طبیعی یا زیاد شدن صدای دستگاه

یکی از اولین نشانه‌های خرابی اکسیژن ساز، افزایش صدای دستگاه یا شنیده شدن صداهای غیرطبیعی مثل تق تق، لرزش شدید، سوت کشیدن یا صدای ساییدگی است. این مشکل معمولاً به دلیل مواردی مثل فرسودگی کمپرسور، خرابی روتور، کثیف بودن فیلترها، گیرکردن شیرها و آسیب دیدن موتور اتفاق می‌افتد.

وقتی صدای دستگاه تغییر می‌کند یعنی یکی از قطعات داخلی تحت فشار است و اگر به‌موقع تعمیر نشود ممکن است کمپرسور بسوزد یا هزینه تعمیر چندبرابر شود. به همین دلیل توصیه می‌شود هر تغییری در صدا را جدی بگیرید و به‌محض مشاهده آن، دستگاه را خاموش کرده و با تعمیرکار متخصص تماس بگیرید.

۲. کم شدن خروجی اکسیژن و ضعیف شدن جریان هوا

اگر حس می‌کنید خروجی هوا نسبت به روزهای قبل کمتر شده یا اکسیژن دریافتی بیمار کاهش پیدا کرده است، احتمال خرابی در مسیرهای داخلی دستگاه وجود دارد. کم شدن جریان اکسیژن می‌تواند نشانه موارد زیر باشد:

• گرفتگی فیلترها

• خرابی پمپ اکسیژن

• نشتی در شیلنگ یا اتصالات

• آسیب دیدن زئولیت

• مشکل در شیر برقی

این علامت یکی از خطرناک‌ترین نشانه‌های خرابی است چون مستقیم روی سلامت بیمار اثر می‌گذارد. کم شدن جریان اکسیژن اگر جدی گرفته نشود می‌تواند باعث افت غلظت اکسیژن خون و تشدید بیماری شود.

۳. داغ شدن بیش از حد دستگاه هنگام کار

اکسیژن ساز باید هنگام کارکرد، دمای استاندارد داشته باشد. اگر دستگاه بیش از حد داغ شود یا بدنه آن غیرطبیعی گرم شود، این مشکل می‌تواند نشانه وجود فشار روی موتور باشد. دلایل داغ شدن دستگاه معمولا شامل:

• گرفتگی فیلتر هوا

• مسدود شدن مسیرهای داخلی

• کارکرد طولانی بدون استراحت

• خرابی فن خنک کننده

• فرسودگی کمپرسور

اگر دستگاه داغ شود احتمال آسیب جدی به موتور وجود دارد و حتی ممکن است در طولانی‌مدت به سوختن برد الکترونیکی منجر شود.

۴. روشن ماندن چراغ‌های هشدار یا آلارم‌های تکراری

اکسیژن سازها معمولاً چراغ‌های هشدار مختلفی دارند مثل چراغ کمبود اکسیژن، چراغ فشار بالا، چراغ فشار پایین، هشدار دما و هشدار برق. اگر هر کدام از این چراغ‌ها بدون دلیل روشن بماند یا به صورت مداوم چشمک بزند، یعنی دستگاه دچار اختلال شده است.

چراغ هشدار عملاً زبان دستگاه است و به شما می‌گوید مشکل داخلی وجود دارد.
اگر این علامت را نادیده بگیرید ممکن است خرابی‌های کوچک به خرابی‌های بزرگ‌تر تبدیل شوند.

۵. خروج اکسیژن با غلظت پایین

از مهم‌ترین مشکلات اکسیژن ساز کاهش درصد خلوص اکسیژن خروجی است. مثلاً به‌جای تولید ۹۰ تا ۹۵ درصد اکسیژن، دستگاه ۷۰ یا حتی ۵۰ درصد تولید می‌کند.

این مشکل معمولاً به دلیل موارد زیر اتفاق می‌افتد:

• آسیب به زئولیت

• نشتی داخلی

• مشکل در کمپرسور

• خرابی شیرها

• سرویس نشدن طولانی دستگاه

غلظت پایین اکسیژن دستگاه را عملاً بی‌فایده می‌کند و بیمار به اندازه کافی اکسیژن دریافت نمی‌کند.

۶. سخت روشن شدن دستگاه یا روشن نشدن کامل آن

اگر دستگاه اکسیژن ساز دیر روشن می‌شود، چندبار قطع و وصل می‌شود یا اصلاً روشن نمی‌شود، معمولاً مشکل از برد الکترونیکی، کابل برق، دکمه پاور یا فیوز داخلی است. این مشکل باید سریع بررسی شود چون ممکن است باعث سوختگی کامل مدارها و هزینه سنگین تعمیر شود.

۷. بوی سوختگی، بوی بد یا تغییر رنگ بدنه

هر نوع بوی بد، بوی سیم سوخته، تغییر رنگ پلاستیک بدنه یا داغ شدن بیش از حد دستگاه نشانه خرابی جدی است. این حالت‌ها نشان می‌دهد:

• سیم کشی داخلی آسیب دیده

• موتور نیم‌سوز شده

• برد الکترونیک در معرض آسیب است

در این شرایط بلافاصله دستگاه را خاموش کنید.

۸. لرزش بیش از حد دستگاه

اکسیژن ساز کمی لرزش دارد، اما اگر لرزش دستگاه ناگهان زیاد شود یا روی زمین حرکت کند، نشان می‌دهد یکی از قسمت‌های داخلی از تعادل خارج شده یا کمپرسور مشکل دارد.

این لرزش ممکن است باعث آسیب جدی به سایر قطعات شود.

چرا اکسیژن ساز خراب می‌شود؟ دلایل رایج بروز مشکل

برای درک بهتر علائم خرابی اکسیژن ساز باید عوامل ایجادکننده خرابی را نیز بشناسید. دلایل زیادی باعث خرابی دستگاه می‌شوند که برخی ساده و قابل پیشگیری هستند و برخی نیاز به تعمیر جدی دارند.

فرسودگی طبیعی در اثر کارکرد طولانی

اکسیژن ساز معمولاً دستگاهی است که باید چندین ساعت در روز کار کند. به همین دلیل قطعات داخلی مثل کمپرسور، پمپ‌ها، زئولیت و فیلترها به‌تدریج فرسوده می‌شوند. این فرسودگی طبیعی است اما اگر سرویس منظم انجام نشود، سرعت فرسودگی چند برابر خواهد شد.

سرویس نشدن به‌موقع دستگاه

اکسیژن ساز یکی از دستگاه‌هایی است که باید مانند خودرو سرویس دوره‌ای داشته باشد. بسیاری از خرابی‌های شدید مثل سوختن کمپرسور یا آسیب دیدن زئولیت به دلیل سرویس نشدن دستگاه اتفاق می‌افتد.

استفاده از فیلترهای کثیف یا مسدود شده

فیلترهای اکسیژن ساز نقش حیاتی دارند چون گردوغبار محیط را می‌گیرند و اجازه نمی‌دهند وارد دستگاه شوند. اگر فیلترها دیر تعویض شوند، مسیر هوا بسته شده و فشار زیادی روی موتور وارد می‌شود.

استفاده از دستگاه در محیط‌های آلوده یا بسیار گرم

دستگاه اکسیژن ساز باید در محیطی تمیز و خنک قرار گیرد. گرمای زیاد باعث داغ شدن دستگاه و کوتاه شدن عمر قطعات می‌شود. محیط‌های آلوده، پر گردوغبار یا دارای دود نیز باعث آسیب به فیلترها و ورود آلودگی به داخل دستگاه می‌شود.

استفاده مداوم بدون استراحت

بعضی اکسیژن سازها طوری طراحی نشده‌اند که ۲۴ ساعته بدون توقف کار کنند. اگر دستگاه شما برای کارکرد مداوم مناسب نباشد، استفاده بیش از حد باعث آسیب جدی به موتور می‌شود.

عدم نگهداری صحیح توسط کاربر

مثلاً قرار دادن دستگاه کنار دیوار، روی فرش، در نزدیکی بخاری یا زیر نور مستقیم باعث فشار زیاد به دستگاه می‌شود و عملکرد آن را کاهش می‌دهد.

بهترین زمان برای سرویس اکسیژن ساز | چند وقت یکبار باید سرویس کنیم؟

یکی از مهم‌ترین سوال‌هایی که کاربران می‌پرسند این است که اکسیژن ساز هر چند وقت یک بار باید سرویس شود. پاسخ به این سؤال به نوع دستگاه، مدل آن، تعداد ساعات استفاده روزانه و محیط کارکرد بستگی دارد، اما چند اصل کلی وجود دارد که برای همه دستگاه‌ها صدق می‌کند.

۱. سرویس کلی دستگاه هر ۶ ماه یک‌بار

در حالت استاندارد بهترین زمان برای سرویس کامل اکسیژن ساز هر شش ماه یک بار است. در این سرویس موارد زیر باید بررسی شوند:

• چک کردن کمپرسور

• تست غلظت اکسیژن

• تمیز کردن سیستم داخلی

• تعویض فیلترهای دائم

• بررسی برد الکترونیکی

• بررسی نشتی‌ها

• تست فشار

این کار باعث می‌شود دستگاه همیشه در بهترین شرایط کار کند.

۲. تعویض فیلترها هر ۱ تا ۳ ماه

فیلترهای اکسیژن ساز بر اساس نوع مدل، باید هر یک تا سه ماه یک‌بار تعویض شوند. برخی مدل‌ها فیلتر قابل شستشو دارند اما اکثر دستگاه‌ها فیلتر یک‌بارمصرف دارند.

اگر فیلتر دیر تعویض شود، موتور دستگاه به شدت تحت فشار قرار می‌گیرد و احتمال خرابی بالا می‌رود.

۳. تست درصد خلوص اکسیژن هر ۳۰ روز

بهترین روش برای تشخیص سلامت اکسیژن ساز تست خلوص اکسیژن است. اگر غلظت اکسیژن دستگاه کمتر از مقدار استاندارد باشد، دستگاه نیاز به تعمیر یا تعویض قطعات داخلی دارد.

این تست معمولاً هر ماه باید انجام شود، مخصوصاً اگر بیمار به اکسیژن مداوم نیاز دارد.

۴. سرویس کامل‌تر بعد از ۲ سال استفاده

بعد از دو سال کارکرد مداوم، دستگاه معمولاً نیاز به سرویس عمیق‌تری دارد که شامل موارد زیر است:

• باز کردن کامل دستگاه

• بررسی زئولیت‌ها

• بررسی شیرهای داخلی

• تعویض قطعات فرسوده

• تنظیم دوباره فشار دستگاه

این سرویس باعث افزایش عمر دستگاه تا چند سال دیگر می‌شود.

تشخیص خرابی اکسیژن ساز توسط خود کاربر

اگرچه بهترین روش تشخیص خرابی مراجعه به تکنسین متخصص است، اما شما می‌توانید با چند روش ساده وضعیت دستگاه را بررسی کنید.

گوش دادن به صدا و تشخیص تغییرات

هر تغییری در صدای دستگاه، مخصوصاً صدای تق تق، ویبره زیاد یا صدای سوت، نشانه هشدار است.

بررسی خروجی هوا

اگر جریان اکسیژن کاهش پیدا کرده، بیمار نفس تنگی دارد یا شیلنگ باد ندارد، احتمال وجود مشکل بسیار زیاد است.

چک کردن چراغ‌های هشدار

چراغ هشدار همیشه به شما می‌گوید چه مشکلی وجود دارد، پس آنها را نادیده نگیرید.

لمس بدنه دستگاه

اگر بدنه دستگاه داغ است احتمال فشار روی موتور وجود دارد.

اگر اکسیژن ساز خراب شد چه باید کرد؟

وقتی دستگاه علائم خرابی نشان می‌دهد، بهترین کار این است که بلافاصله دستگاه را خاموش کنید و با یک تعمیرکار متخصص تماس بگیرید.
به هیچ عنوان دستگاه را بدون دانش فنی باز نکنید چون:

• احتمال دارد زئولیت آسیب ببیند

• ممکن است سیم کشی داخلی قطع شود

• خطر برق گرفتگی وجود دارد

• دستگاه از تنظیم خارج می‌شود

چگونه عمر اکسیژن ساز را افزایش دهیم؟

برای افزایش عمر دستگاه و جلوگیری از خرابی‌های مکرر، چند نکته مهم را رعایت کنید:

• قرار دادن دستگاه در محیط خنک و تمیز

• تمیز کردن مرتب فیلترها

• تعویض به‌موقع فیلترهای دائم

• جلوگیری از روشن بودن طولانی بدون استراحت

• عدم قرار دادن دستگاه کنار دیوار یا روی فرش

• انجام سرویس دوره‌ای اصولی

جمع بندی

اکسیژن ساز دستگاهی حیاتی برای بیماران است و کوچک‌ترین اختلال در عملکرد آن می‌تواند سلامت بیمار را تهدید کند. شناخت علائم خرابی مانند صدای غیرطبیعی، خروج کم اکسیژن، روشن شدن چراغ‌های هشدار، داغ شدن بدنه و کاهش غلظت اکسیژن کمک می‌کند قبل از خراب شدن کامل، مشکل را تشخیص دهید.

بهترین زمان برای سرویس دستگاه هر ۶ ماه یک بار است و فیلترها باید هر ۱ تا ۳ ماه تعویض شوند. اگر این نکات رعایت شود، عمر دستگاه چند برابر می‌شود و بیمار بدون مشکل از آن استفاده می‌کند.